Badiiy ijodda dekompressiya jarayoni

DOI 10.52773/tsuull.uzlc.2019.4/JRDQ7416

Abstract

Tadqiqotda ijod jarayonining bоshqa nazariyotchi olimlar qayd
etganlaridek ikki bosqichli emas, balki uch bosqichli hodisa ekani haqidagi
ilmiy farazni ilgari surish va bu borada dastlabki xulosalarni taqdim etish
maqsad qilingan. Qo‘yilayotgan masala yangi va murakkab bo‘lib, hozirga
qadar tadqiq etilmagan. Shu sababdan bir kichik maqola doirasida uning
barcha badiiy-estetik xususiyatlari, bajaradigan vazifalari va nazariy
kanonlarini belgilab berish mumkin emas. Shuningdek, bunda ilgari
suriladigan umumnazariy fikrlarning nafaqat adabiyot, balki ijodning
barcha tur va shakllariga tegishli ekani, ijodiy jarayonga oid ushbu bosqich
makon, zamon va shaxs tanlamasligi, adabiyot tarixining barcha davrlariga
xosligini ham alohida ta’kidlab o‘tish lozim. Ayni paytda, tadqiqot ijod
jarayoniga doir ushbu bosqichning amaliy voqelanish jarayonlariga
to‘xtalish, qisman jahon, rus va o‘zbek adabiyoti manbalari negizida fikr
yuritishga qaratiladi. Bir so‘z bilan aytganda, bu o‘rinda badiiy ijod jarayoni
va uning yangi – uchinchi bosqichi haqida fikr yuritiladi. Dekompressiya
jarayoni deb nomlangan ushbu bosqichga xos nazariy kriteriylar jahon va
o‘zbek yozuvchilari asarlari misolida tahliliy ko‘rsatib beriladi.